همه چیز درباره طناب کوهنوردی
انتخاب یک طناب کوهنوردی مناسب به نیازها و کاربردهای شخصی شما بستگی دارد. هر نوع طناب برای یک یا چند نوع صعود یا چند رشته کوهنوردی مناسب است. هنگام انتخاب طنابهای کوهنوردی باید موارد زیادی را در نظر گرفت. از همین رو برای راهنمایی شما در این مقاله، نکاتی که باید هنگام خرید طنابهای کوهنوردی به آن توجه کنید، ویژگی‌های طناب، قطر و طول و انواع طناب را بررسی میکنیم. پس از خواندن این مقاله خواهید آموخت که چگونه بهترین طناب را برای کوهنوردی و صعودهای خود انتخاب کنید. با ما همراه باشید.
انواع طناب کوهنوری
طنابهای کوهنوردی در انواع مختلف و با طول و قطرهای مختلف تولید می‌شوند و از دو بخش ساخته شده‌اند: یک هسته داخلی و یک غلاف بیرونی. طنابهای کوهنوردی به دو نوع دینامیک و استاتیک تقسیم می‌شوند. طنابهای دینامیک خود سه نوع دارند که در زیر آنها را بررسی میکنیم:
طناب کوهنوردی: تک‌طناب‌ها
اکثر مبتدیان با انتخاب یک تک‌طناب، فعالیت کوهنوردی خود را شروع می‌کنند. آنها ضخیم و بادوام هستند و به راحتی قابل چسباندن هستند. تک‌طناب‌ها با علامت ‘1’ در انتهای طناب مشخص شده‌اند. طول 60 متر با قطر بین 9.4 تا 10.2 میلی‌متر برای اکثر مبتدیان مناسب است. این نوع طناب برای استفاده در حرفه کوهنوردی مناسب است و دوام بالایی دارد.
موارد استفاده:
- کوهنوردی در داخل سالن
- کوهنوردی ورزشی
- صعود قرقره‌ای
- کوهنوردی‌های سنتی که پیچیده نیستند
طناب دوقلو
طنابهای دوقلو به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در هنگام صعود به کارابین‌های یکسانی متصل شوند. این طناب‌ها را نباید با نیم‌طناب اشتباه بگیرید. طنابهای دوقلو را نمی‌توان به صورت جداگانه به قلاب بست.
موارد استفاده:
- کوهنوردی ترکیبی که در مسیر با یخ و کوه درگیر هستید.
نیم‌طناب
بسیاری از کوهنوردان معمولی از نیم‌طناب به جای یک تک‌طناب برای کاهش کشش طناب کوهنوردی در مسیرهای پرپیچ و خم استفاده می‌کنند. در مسیرهای پیچیده که در آن لبه‌های تیز و خطر قطع طناب وجود دارد ایمنی بالایی دارند. اگر یکی از طناب‌ها بریده شود، می‌توانید رشته دیگر طناب را بگیرید.
باید از نیم‌طناب به صورت جفت استفاده شود. کوهنوردی با یک طناب بی‌خطر نیست. نیم طناب ها با علامت ½ در داخل دایره و انتهای هر طناب مشخص می‌شوند. طناب های 60 متری برای اکثر مسیرهای معمولی عالی هستند. هنگام خرید نیم‌طناب، رنگ‌های بسیار متفاوت را انتخاب کنید تا آنها را در تاریکی از هم تشخیص دهید.
موارد استفاده:
- کوهنوردی معمولی
- کوهنوردی آلپاین
طنابهای استاتیک کوهنوردی
طنابهای استاتیک کشش بسیار کمی دارند، بنابراین نمی توانند نیروی سقوط را مانند طناب های دیگر جذب کنند. آنها عمدتا به عنوان یک طناب “ثابت” برای صعود یا فرود استفاده می‌شوند و معمولاً با کد EN1891 مشخص می‌شوند.
هنگام خرید یک طناب کوهنوردی به چه نکاتی توجه کنیم؟
اگر به دنبال خرید طنابی برای کوهنوردی هستید چهار نکته اصلی را می‌بایست در نظر بگیرید:
- نوع طناب: انتخاب بین تک طناب، نیم طناب، طناب دوقلو و استاتیک بستگی به نوع کوهنوردی شما دارد.
- قطر و طول طناب: قطر و طول طناب کوهنوردی بر وزن و دوام طناب تاثیر می‌گذارد و تا حد زیادی کاربرد آن را تعیین می‌کند.
- ویژگی‌های طناب: ویژگی‌هایی مانند مقاومت در برابر آب یا ضدآب بودن و علائم میانی بر نحوه استفاده شما از طناب تأثیر می‌گذارد.
- درجه ایمنی: هنگامی که قصد دارید طنابی برای کوهنوردی، سنگنوردی یا یخنوردی بخرید باید به این درجه‌بندی‌ها و رتبه‌ها توجه کنید. به خاطر داشته مسئولیت ایمنی کوهنوردی با خود شما است. اگر در کوهنوردی تازه‌کار هستید، بهتر است قبل از کوهنوردی به صورت تخصصی آموزش ببینید.
قطر طناب کوهنوردی
به طور کلی، طناب نازک‌تر، سبک‌تر است اما دوام کمتری دارد و برای حمایت درست و ایمن از آن هنگام کوهنوردی به مهارت بیشتری نیاز دارید. طناب‌هایی با قطر ضخیم‌تر در برابر سایش مقاوم‌تر هستند و اغلب در هنگام استفاده مکرر از آنها بهتر دوام می‌آورند. اگر در مناطق نزدیک سنگنوردی می‌کنید و می‌خواهید صعود قرقره‌ای انجام دهید، طناب ضخیم‌تری انتخاب کنید. در صورتیکه باید مسافت‌های طولانی را برای صعودهای چند مرحله‌ای بپیمایید طناب نازک و سبک‌تری انتخاب کنید.
تک طنابهای تا 9.4 میلی‌متر
اکثر طناب‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند وزن بسیار کمی دارند و سبک هستند. این نوع طناب‌ها برای صعودهای طولانی چند قله‌ای که وزن طناب اهمیت دارد، ایده‌آل هستند. با این حال، تک‌طناب‌های نازک برای فرود‌های متعدد مناسب نیستند؛ چون کنترل آنها سخت‌تر است و دوام کمتری دارند. اگر قصد دارید صعودهای قرقره‌ای زیادی انجام دهید یا فرود‌های مکرر را حین یک کوهنوردی ورزشی انجام دهید، طناب ضخیم‌تری انتخاب کنید.
تک‌طناب‌های 9.5 تا 9.9 میلی‌متری
تک‌طنابی که در این دسته قرار می‌گیرند برای مصارف مختلف از جمله کوهنوردی سنتی و کوهنوردی ورزشی مناسب هستند. این طناب‌ها بسیار سبک بوده اما برای صعودهای قرقره‌ای در سنگنوردی معمولی بادوام هستند. طنابهای ۹.۵ تا ۹.۹ میلی‌متری از طنابهای بسیار نازک دوام بیشتری دارند و کار با آنها راحت‌تر است.
تک‌طناب‌های 10 میلی‌متری و بالاتر
طناب‌هایی با قطر 10 میلی‌متر و بالاتر ضخیم‌ترین قطرهای تک‌طناب موجود هستند. آنها برای کوهنوردی در سالن بدنسازی، صعود قرقره‌ای مکرر، بالا رفتن از دیوارهای بزرگ و در محیط‌هایی با سنگ‌های ناهموار مانند گرانیت، گزینه‌ای ایده‌آل هستند. با وجود این، این رشته‌های کوهنوردی، طناب را سریع‌تر فرسوده می‌کنند، بنابراین بهتر است که طناب کوهنوردی ضخیم‌تر و بادوام‌تری انتخاب کنید.
نیم‌طناب‌ها و طناب دوقلو
نیم طناب ها معمولاً قطری حدود 8 تا 9 میلی‌متردارند، در حالیکه طنابهای دوقلو معمولاً 7 تا 8 میلی‌متر ضخامت دارند.
طنابهای استاتیک
قطر طنابهای استاتیک 9 تا 13 میلی‌متر است و معمولاً بر حسب اینچ اندازه‌گیری می‌شوند؛ به همین دلیل ممکن است قطر طناب را به صورت عدد 7/16 ببینید.
طنابهای سنگنوردی داخل سالن ورزشی
معمولا از طناب‌هایی با طول کوتاه‌تر و حدود 35 متر برای کوهنوردی در سالن بدنسازی استفاده می‌شود؛ زیرا مسیرهای داخلی کوتاه‌تر از مسیرهای کوهنوردی بیرون هستند. باز هم، مطمئن شوید که طول طناب آنقدر بلند است که یک کوهنورد را پایین بیاورد.
طنابهای استاتیک
طنابهای استاتیک برای کارهای امداد و نجات، غارنوردی و حمل بار به کار می‌روند. این نوع طنابهای کوهنوردی طول‌های مختلفی دارند و گاهی اوقات بر حسب فوت محاسبه و فروخته می‌شوند تا بتوانید طول دقیق طناب مورد نیاز خود را به‌دست آورید.
طول طناب کوهنوردی
طنابهای دینامیکی: طنابهای دینامیکی مناسب برای سنگنوردی، طولی بین 30 تا 80 متر دارند. طناب دینامیکی 60 متری استاندارد است و در اکثر مواقع نیازهای شما را برآورده می‌کند. با وجود این در بازار ایران، بیشتر طناب‌ها ۵۰ متر طول دارند.
طنابهای کوهنوردی در فضای باز: هنگام تصمیم‌گیری برای خرید، به خاطر بسپارید که طناب شما باید به اندازه‌ای بلند باشد که نصف طول آن مساوی یا بزرگتر از مسیر یا قله‌ای باشد که می‌خواهید از آن صعود کنید. به عنوان مثال، اگر مسیر کوهنوردی شما 30 متر طول دارد، حداقل به یک طناب 60 متری نیاز دارید تا بتوانید از کوه بالا بروید و از روی یک لنگر پایین بیایید. علاوه بر این، برخی مسیرهای جدید کوهنوردی ورزشی به طناب 70 متری برای پایین آمدن از کوه نیاز دارند.
وزن طناب کوهنوردی
وزن کلی یک طناب کوهنوردی تا حد زیادی بر حسب قطر و طول آن تعیین می‌شود. به طور کلی، طناب نازک‌تر از طناب ضخیم‌تر، سبک‌تر است، اما ساختار هسته طناب، عاملی است که می‌تواند بر وزن طناب نازک بیفزاید و آن را از طناب ضخیم سنگین‌تر کند.
طبق استانداردها، وزن طنابهای کوهنوردی دینامیک بر پایه گرم بر متر اندازه‌گیری می‌شود (مثلاً 58 گرم در متر)، که مقایسه وزن طناب را بدون توجه به طول کلی آن آسان می‌کند. وزن طنابهای استاتیک اغلب بر پایه وزن طناب در هر فوت محاسبه می‌شود.
ویژگی‌های طناب کوهنوردی
هنگام مقایسه طنابهای کوهنوردی به این ویژگی‌ها توجه کنید. این ویژگی‌ها بر عملکرد طناب اثر می‌گذارند.
مقاوم در برابر رطوبت و خشک بودن طناب
وقتی که طناب، آب را جذب کند، سنگین‌تر می‌شود و در برابر نیروهای ناشی از فرود مقاومت کمتری از خود نشان می‌دهد (طناب در صورت خشک شدن تمام استحکام خود را به دست می‌آورد). از سویی دیگر، وقتی هوا بسیار سرد باشد آب جذب شده، یخ می‌زند و طناب سفت و غیر قابل کنترل می‌شود. برای حل این مشکل، برخی از طناب‌ها طوری ساخته می‌شوند که آب را جذب نمی‌کنند یا کمتر جذب می‌کنند.
طنابهای خشک نسبت به طنابهای غیرخشک گران‌تر هستند، بنابراین هنگام خرید به این نکته توجه کنید که آیا به طنابی خشک و مقاوم در برابر رطوبت نیاز دارید یا خیر. اگر یک کوهنورد ورزشی هستید، طناب غیرخشک برای شما مناسب و کافی است؛ زیرا اکثر کوهنوردان ورزشی طنابهای خود را می‌کشند و در صورت بارندگی به خانه باز می‌گردند. اگر یخنوردی، کوهنوردی یا صخره‌نوردی چند مرحله‌ای یا چندقله‌ای انجام می‌دهید، احتمال دارد در مسیر خود با باران، برف یا یخ مواجه شوید. در نتیجه، بهتر است طناب خشکی را انتخاب کنید.
طنابهای خشک، یک هسته خشک، یک غلاف خشک یا هر دو را دارند. طناب‌هایی که هم غلاف و هم هسته خشک دارند از طناب در برابر رطوبت، بیشترین محافظت را می‌کنند.
علامت میانی
اکثر طناب‌ها یک علامت میانی به رنگ سیاه دارند. این علامت میانی به شما کمک می‌کند وسط طناب را پیدا کنید. توانایی تشخیص وسط طناب هنگام بالا آمدن و پایین رفتن از طناب برای کوهنوردی ضروری است.
دو رنگ بودن طناب
برخی از طناب‌ها دو رنگ هستند، به این معنی که تغییری در الگوی بافت دارند که دو نیمه طناب را از هم متمایز می‌کند و یک علامت میانی دائمی که به راحتی قابل تشخیص است ایجاد می‌کند. این روش علامت‌گذاری وسط طناب نسبت به رنگ سیاه بهتر و موثرتر است؛ زیرا رنگ ممکن است محو شده و به سختی دیده شود.
علائم هشدار پایان
برخی از طناب‌ها دارای نخ یا رنگ مشکی هستند که نشان می‌دهد به انتهای طناب نزدیک شده‌اید. هنگامی که در حال بالا بردن یا پایین آوردن یک کوهنورد هستید، این علامت میانی طناب کوهنوردی به کارتان می‌آید.
رتبه‌بندی ایمنی طنابهای کوهنوردی توسط UIAA
اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های آلپینیسم (UIAA) یک فدراسیون بین‌المللی کوهنوردی و سنگنوردی است که استانداردهای ایمنی را تعیین می‌کند که همه طنابهای سنگنوردی باید این استانداردها را داشته باشند. آزمایشگاه‌های مستقلی، مسئول انجام آزمایش و بررسی طنابهای کوهنوردی هستند.
میزان سقوط
اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های آلپینیسم، انواع طناب‌ها را بررسی و آزمایش می‌کند. این اتحادیه بررسی می‌کند که هر یک از طناب‌ها قبل از سقوط می‌توانند حداکثر چند سقوط را تحمل کنند. در سقوط‌های آزمایشگاهی نیروی ضربه بسیار بیشتری نسبت به سقوط‌های سنگنوردی واقعی وارد می‌کنند.
تک‌طناب‌ها با انداختن وزنه 80 کیلوگرمی روی طناب، نیم‌طناب‌ها با انداختن وزنه 55 کیلوگرمی روی یک رشته و طنابهای دوقلو با انداختن وزنه 80 کیلوگرمی روی 2 رشته طناب آزمایش می‌شوند. تمام تک طناب‌ها و نیم‌طناب‌ها باید حداقل 5 سقوط UIAA را تحمل کنند. طنابهای دوقلو باید حداقل 12 سقوط UIAA را تحمل کنند.
تمام طناب‌هایی که استاندارد رتبه‌بندی سقوط UIAA را دارند برای کوهنوردی ایمن هستند. دوام طناب کوهنوردی که تعداد سقوط بالاتری دارد از طناب دارای درجه پایین‌تر بیشتر است. با این حال، همیشه طناب خود را پس از سقوط شدید به دقت بررسی کنید و در صورت مشاهده هرگونه آسیب، آن را کنار بگذارید.
افزایش طول دینامیک
افزیایش طول دینامیک، فاصله‌ای است که طناب در طول اولین سقوط UIAA کشیده می‌شود. کشش بیشتر طول طناب با فرود طولانی‌تر همراه است؛ بنابراین به طور کلی، عدد کمتر بهتر است زیرا کشش کمتر ممکن است مانع از برخورد یک کوهنورد در حال سقوط به لبه یا زمین شود.
ازدیاد طول دینامیکی کمتر به معنای وارد آمدن نیروی ضربه بیشتر بر کوهنورد، حمایت‌چی و دنده‌های طناب است. در هر صورت بر اساس استانداردهای اتحادیه UIAA یک طناب مناسب و خوب هرگز نباید بیش از ۴۰ درصد طولش، افزایش طول دینامیک داشته باشد.
افزایش طول استاتیک
افزایش طول استاتیک، که به آن کشش کاری نیز می‌گویند، مقدار کششی است که یک طناب دینامیک با وزن 80 کیلوگرمی آویزان از آن پیدا می‌کند. طول طناب های تک‌طناب و طنابهای دوقلو نباید بیشتر از 10 درصد کل طول طناب، کش بیاید و کشش نیم‌طناب نیز نباید از 12 درصد بیشتر شود.
در هنگام صعود قرقره‌ای، حمل دنده طناب و طناب های ثابت به همراه بالارونده، افزایش طول استاتیک مهم است. افزایش طول استاتیکی بیشتر، کارایی کمتر طناب را نشان می‌دهد؛ زیرا انرژی با کش آمدن طناب هدر می رود.
نیروی ضربه
نیروی ضربه مقدار نیرو بر واحد کیلونیوتون است که در طول اولین فرود UIAA به وزنه در حال سقوط وارد می‌شود. عدد کمتر، به معنی وارد آمدن نیروی کمتری بر روی کوهنورد در حال سقوط، حمایت‌چی و طناب کوهنوردی است. هر چه کشش طول دینامیکی بیشتر باشد، نیروی ضربه کمتر است. نیروی ضربه کمتر باعث فرود نرم کوهنوز روی طناب در هنگام سقوط می‌شود، اما این نیرو معمولاً با ازدیاد طول بیشتری همراه است و به همین دلیل هنگام صعود قرقره‌ای کارایی کمتری دارد.
انواع طناب کوهنوردی
طنابهای کوهنوردی در قطر های مختلف ،3،5،7،9،11 میلی متر موجود میباشند.
1- طناب های دینامیک (Dynamic)
عملکرد این نوع طناب بدین صورت است که در هنگام سقوط فرد صعود کننده به دلیل خاصیت الاستیکی فشار را تقسیم کرده و از وارد شدن ضربه ناگهانی به کمر سقوط کننده جلوگیری می کند. از طناب دینامیک بیشتر در سنگنوردی یا یخنوردی استفاده می شود.
2- طناب کوهنوردی استاتیک (Static)
این نوع از طناب خاصیت کشسانی ندارد و دارای قدرت تحمل فشار است. از ویژگی های این نوع از طناب تحمل شوک، و تحمل وزن است. از طناب استاتیک در ورزش دره نوردی استفاده می شود.
3- طنابچه ها
این طنابچه ها به صورت استاتیک می باشند. ان ها به قطر بین 4 تا 8 میلی متر می باشند. ضخامت و ظرفیت آنها کم است و به هیچ وجه مناسب صعود و اعمال بار فراوان نیستند .
4- نیم طناب یا طناب دوبل (Rope double)
این طناب ها به صورت دو رشته ای برای صعود های دو طنابه ای استفاده می شود. میتوان هر رشته را داخل یک میانی انداخت.
5- تک طناب (Single Rope)
این طناب به صورت یک رشته در فعالیت های فنی استفاده می شود و تمام نیروی وارده بر روی همان یک رشته طناب می باشد.
6- طناب دوقلو (Rope Twin)
باید به صورت همزمان از دو رشته طناب استفاده کرد. در صعود حتما باید هر دو رشته را داخل یک میانی انداخت.
راهنمای خرید طناب کوهنوردی
- قبل از خرید باید با مربی خود مشورت کنید تا بهترین گزینه را به شما برای خرید پیشنهاد کند.
- باید به این نکته توجه داشت که طناب در چه محیطی قرار است استفاده شود.
- طناب حتما باید مناسب آن ورزش مورد نظر باشد مانند دره نوردی،سنگنوردی،غار نوردی،و…
- طناب ها باید تاییدیه (UIAA) و (CE) داشته باشند.
- طول طناب باید براساس فعالیت و مسیر مورد نظر انتخاب شود.
- همیشه بهترین طناب را خریداری نمایید واز خرید طناب دست دوم که از گذشته آن بی خبرید بپرهیزید.
- در فعالیت هایی که در آن با یخ و برف سر کار دارید باید از طناب های ضد اب استفاده نمایید.
نکات ایمنی انواع طناب کوهنوردی
- هنگام صعود های متوالی از هر دو سر طناب استفاده کنید تا پیچش،اصطکاک و ساییدگی در تمام طناب تقسیم شود.
- طناب فقط باید با آب سرد یا ولرم شسته شو و در صورت نیاز از مواد شوینده ای که برای پوست انسان مضر نیستند به اندازه کم برای شستن طناب استفاده شود.
- طناب نباید داخل مواد روغنی بیفتد .
- طناب شسته شده تنها باید با جریان هوا خشک شود و نباید در مجاورت نور خورشید یا منابع حرارتی قرار گیرد.
- طناب هرگز نباید روی لبه تیز سنگ و خاک کشیده شود.
- از طناب دیگران که نمیدانید چه فشار ها و شوک هایی را تحمل کرده در صعود های جدی استفاده نکنید.
- طناب کوهنوردی تعداد شوک های محدودی را می تواند تحمل کند پس نباید از کارهایی که شوک متوالی به طناب وارد می کند مانند بکسل ماشین،و طناب کشی و…خودداری کنید.
- همیشه باید به عمر طناب توجه ویژه داشته باشید.
